Facebook’un çıkış noktasında her ne kadar eski okul ve iş arkadaşlarını bulma amacı olsa da bu arkadaş arama algısının sadece tanıdık arkadaşlara ulaşıp, anıları tazelemek olmadığı aşikârdır. Facebook’un vurguladığı algı yönlendirmesi arkadaşlıktır. Ama üstü tanıdık arkadaş vurgusuyla yapılmaktadır. Sosyal bir ağ üzerinden profil oluşturanların sadece tanıdık arkadaşla sınırlı kalmayacağı insan doğasının inkar edilemeyeceği gerçeğidir.
Facebook’un üyelerinden sürekli profillerini tamamlama ve yenileme istediği ve profil resimlerin genelle açık olması üyelerin arkadaş edinmesini kolaylaştırmaktadır. Facebook’un bu girişimi arkadaşlığı teşvik edici bir yöndür.
Facebook’un üyelerin bütün özel hayatını istemesi, kişiler arası iletişimi kolaylaştırdığı gibi hızlandırmaktadır. Facebook, sınırsız resim ve yazı paylaşımları kişilerin kendine uygun arkadaş bulmasını kolaylaştırmaktadır. Üyelerin paylaşımları, arkadaşlık standartlarını da belirlemektedir. Böylece arkadaş arayanlar, resimlere ve paylaşımlara bakarak kişinin kendine uygun olup olmadığına karar verebilmektedir.
Facebook sürekli arkadaş ekleme, arkadaş önerileri ile üyelere arkadaş arama algısı oluşturmaktadır. Yeni arkadaş edinmemenin yollarını kapatmaktadır. Facebook sürekli tanımadığınız profilleri önererek, önerilen arkadaşların profillerini merak edip, inceleme merakıyla tanımadığınız insanları arkadaş listesine eklemeye başlıyorsunuz. Beş bin arkadaş sınır getirilse de ve Facebook’un göstermelik olarak tanıdıklarını ekle uyarısı yapsa da reel de beş bin arkadaşınızın olmayacağı kesindir. Bu göstermelik, Facebook’un salt arkadaş sitesi olmadığının algısını vermek istemesidir.
İster sahte profillerle isterse gerçek ikinci profiller üzerinden olsun, üyelerinin yeni arkadaş ve çevre edinme uğraşları Facebook’un en çok kullanım nedenleri arasında yer almaktadır.
Üyelerin: yalnızlıklarını gidermek, farklı insanlarla tanışma arzusu, cinsel arayışları, var olan ilişkisinden memnuniyetsizlik, kısa süreli ilişki beklentileri, tanımadıkları insanlarla sorunlarını paylaşma arzusu, gerçek hayatta görmediği ilgiyi görme çabası gibi çok nedenlerden dolayı üyeler yeni arkadaşlar edinme çabası içine girmektedirler.
Sosyal medyanın hızla büyüdüğü ve hayatı kolaylaştırdığı bir dönemde insanların sanal alem üzerinden arkadaş aramaları ve edinmeleri gayet masuma bir girişim olarak düşünülebilir. Sağlıklı ilişkilerin kurulması da beklenebilir.
Maalesef, Facebook’un arkadaş edinme ve arkadaşlığı sürdürme konusunda sunduğu imkanların çeşitliliği ilişkilerin yozlaşmasına, aldatmaların artmasına, insanlar arasında güvenin yitirilmesine, boşanmalara, yalanların artmasına, ideal insan tiplerin oluşmasına, ilişkilerde beklentilerin artmasına ve yapay kişilik görüntülerinin çoğalmasına neden olmaktadır.
Facebook’un ilişkilerinde sorun yaşayan, asosyal olanlar, yeni ilişkiler peşinde koşan ve cinsel arayışları olanlar için çok cazip bir alana dönüşmüştür.
Facebook’da tanımadığınız insanların izinsiz sizi ekleyebilmeleri, sizde ekli olmasa da izinsiz mesaj atılabilmesi ve paylaşımlarınıza yorum yapabilmesi yeni ilişkilerin kurulmasını kolaylaştırdığı gibi üyelerin rahatsız olmasına neden olabilmektedir. Habersiz eklenme, izinsiz mesaj alma ve paylaşımlara yorum yapılabilmesi nedeniyle birçok ilişkinin bozulmasına neden olmaktadır. Evlilerin, sevgililerin bu durumda rahatsız olmasının yanında birbirinden şüphe etmelerine neden olmaktadır. Bu şüphecilik tartışmalara, gereksiz kıskançlıklara, kavgalara, yaralamaya hatta öldürme vakalarına kadar gidebilmektedir.
Bu yüzden biten bir sürü evlilik ve ilişki ortaya çıkmaktadır. Tabii bunun bir nedeni de Facebook’da sevgili ve seks partnerinin bulunmasının da kolay olmasıdır. Ahlaki çöküntünün yaşandığı günümüzde kadınlar ve erkekler Facebook’da iletişime geçtikleri kadın ve erkeklerin evli olmasına, sevgilisinin olup olmamasına aldırış edinmeden ilişkiler kurulabilmektedir. Facebook’un iletişim imkanların sınırsıza yakın olması bu durumu kolaylaştırmaktadır. Bu genelde farklı isimlerle oluşturulan adresler üzerinden kapılarak, yapılan aldatma ve cinsel saplantıların gizlenmesini de kolaylaştırmaktadır.
Facebook’da heterosel olarak erkekler erkek ya da kadınlar kadın arkadaş aramıyor. Aramadığı gibi konuşmak ve sohbet etmek de istemiyor. Genelde kadınlar erkeklerle, erkekler kadınlarla arkadaş olmayı, konuşmayı tercih etmektedir. Öyle ki kadınlar ve erkekler çoğu zaman niyetlerini rahatlıkla belli ederek tanımadıkları insanlara doğrudan mesaj atabilmektedir.
Genel sohbetlerin ardından konuşmalara çoğunlukla arkadaşlık teklifine, cinselliğe ve sekse dönüşmektedir. Edebiyat, gündem, sanat, sinema, müzik, kitap vb. şeyler cinselliğe giden yolda aracı olarak kullanılmaktadır. Ki bu konuların sohbet konusu edilmesi nadir bir durumdur. Bu diyaloglar sanal sekse dönüştüğü gibi görsel şovlara da buna eşlik edebilmektedir.
Facebook’un arkadaşlık algısı, üyelerine kendine ait uzamlar oluşturmasına bağlıdır. Uzamlar üyelerin aradıkları arkadaş tipleriyle aynı zamanı paylaşmasını sağlamaktadır. Gruplar bunun için ideal ortamlardır. Gruplar zamanla homojenleşerek ortak amaç için bir araya gelen üyelerin paylaşımlarıyla sınırlı kalmaktadır. Grubun kapalı olması her isteyen üyenin girişini engellemekte ve paylaşımlar görülmemektedir. Bu özel gruplarda üyeler sürekli görüşmekte, konuşmak da ve değişik paylaşımlarda bulunmaktadırlar. Öyle ki gruptaki üyeler birbirini çok iyi tanımaya başlıyor, bu iletişim reel hayatta toplu ve birebir görüşmelere dönüşmektedir. Grup üyelerinin birlikteliğini hayatta dair genel paylaşımlar içerdiği gibi siyasi/ideoloji/felsefi/kitap/ticari vb. nedenler de olmaktadır. Ayrıca gayri ahlaki paylaşımları içeren gruplarda vardır. Örneğin porno/cinsel/seks gruplarda azımsanmayacak sayıdadır. Gazete ve Televizyon haberlerden öğrendiğimize göre kadın ticareti yapıldığı gibi çocuk pornosu ve benzeri gruplara polisin sızarak, onları deşifre ettiğini ve operasyonlar düzenlediğine rastlıyoruz.
Facebook kadın üyelerinin en çok şikayetçi olduğu konu tanımadıkları erkeklerin sürekli kendilerini taciz ettiklerine dairdir. Gerek mesaj yoluyla gerek yorumlarla rahatsız edilen kadın üyeler, erkeklerin sürekli cinsel içerikli isteklerinden bulanılmış durumdadırlar. Kadın üyelerin çoğu, erkeklerin tanışma faslından sonra arkadaşlık ve cinsellik teklif etmelerinden yakınmaktadırlar. Sürekli engellemeler, şikayetler, silmeler yapılmasına rağmen bundan kurtuluş olmadığını izah etmektedirler. Daha önce belirttiğimiz Facebook’un gibi sürekli rastgele arkadaşlık önerileri yüzünden insanlar önüne gelene arkadaşlık teklif etmekte. Özel mesaj atabilmektedir. Maalesef bunun önüne geçmek söz konusu değildir. Facebook adeta kişilerin birbirini rahatsız etmesini, zorla arkadaş olmasına çalışmaktadır. Tabii benim de hala anlam veremediğim dürtme linkinin varlığıdır. İstediğiniz üyeyi dürte biliyorsunuz. Bir nevi kendinizi karşıdakine hatırlatma görevi gören dürtmede de Facebook size dürtmeniz için üyeler sunmaktadır. Bu da çoğu defa erkek üyeye bayan, bayan üyeye erkek üyeleri dürtme seçeneği sunmaktadır.
Üyeler profillerinde boş bıraktıkları özel bilgilerini Facebook, üyelere isteme talebinde bulunmasını sağlamaktadır. Örneği: telefon numarasını eklemesini iste, e-posta adresini eklemesini iste, adresini eklemesini iste, doğum gününü eklemesini iste, iş bilgilerini eklemesini iste, lisesini eklemesini iste, memleketini eklemesini iste vb. taleplerle üyeler hem rahatsız edilmekte hem de iletişim kanalı açık bırakılmaktadır. Üye, hem sizden haberdar olur, hem de sizinle bir ihtimal iletişime geçme şansı oluşturulmaktadır. Görüldüğü gibi Facebook, üyelerin arkadaş olmasını sağlamak adına bütün yolları denemektedir. Bu yollar ister istemez algıyı etki altına girmesine de neden olmaktadır.
Erkek üyelerin, daha çok arkadaşlık arayışı ön plana çıkarken ya da erkek üyeler niyetlerini erken hissettirirken; kadın üyeler ise, amaçlarının arkadaş aramak olmadığını, burada(Facebook’da) sohbet için bulunduklarını, herkesi kardeş/dost/arkadaş gördüklerini ifade etmektedirler. Söyleme bakılırsa kadın üyeler gerçek hayattaki tutumlarını sosyal medyaya taşımışlardır. Nitekim böyle diyen birçok kadın üyenin niyetinin arkadaş arayışı olduğu ortaya çıkmaktadır. Kadın üyeler kadınlık haysiyetleri nedeniyle niyetlerini gizlemeyi tercih etmektedirler. Kadın üyeler her ne kadar yanlış anlaşıldıklarını söyleseler de erkek üyelerle sürekli iletişim halinde olmaları ve her şeyi paylaşma seviyelerine gelmeleri aslında çok da yanlış anlaşılmadıkları görülmektedir. Evli olan birçok bayan üyenin, eşi ve çocuklarıyla çekilmiş fotoğrafları profillerinde paylaşmamaktadırlar. Aynı şeyi erkek üyelerinde yaptığını söyleme gereği bile duymuyoruz. Tabii evliliğe ve çocuklara dair bir paylaşım ve bilginin olmaması arkadaşlık arayışının varlığını rahatlıkla göstermektedir.
Tabii ki üyelerin birbirini taciz etmesi, argo yazışmalar bekar ve evli olmayı dinlemiyor. Evli olan ki evli olduğu bilgisi ve paylaşımları olmasına rağmen yüzlerce erkek üye tarafından rahatsız edilen bayan olduğu gibi, evli olduğu belli olan bir erkek üye, bayan üyeler tarafından arkadaşlık teklifi alabilmektedir. Anlaşılacağı üzere Facebook’da bunun bir sınırlaması ve ölçüsü yoktur.
Facebook’un bu tür çaprazlama/karışık ilişki türlerinin yanında, herkesin kendine hitap ettiği üye arayışları da mevcuttur. Diğer taciz ve rahatsız etmeler de üyeler şansları denemektedirler. Belki ağa biri düşer hesabı yapmaktadırlar. Ancak bunlarla vakit kaybetmek istemeyenler için hazır ortam ve üyeler de fazlasıyla mevcuttur. Kişiler niyetlerini çok rahatlıkla belli eden isimler kullanmakta ve paylaşımlarda bulunmaktadır. Aynı zaman grup isimleri ve paylaşımları da üyenin aradığını o ortamda bulup bulamayacağını göstermektedir.
Facebook’un bunca arkadaşlık algısının oluşturma çabasının geldiği nokta çok önemlidir. Masum gibi başlayan arkadaşlık önerilerinin geldiği boyut hiç de masum sonuçlar ortaya çıkarmamaktadır.
Üyelerle yaptığımız görüşmelerde sanal alemde(Facebook’da) kimseye güvenmediklerini vurgulamaktadırlar. Gerçek hayatta insanları tanımanın zor olduğu, Facebook’da insanları tanımanın imkansızlığı üzerinde durulurken, Facebook’da gerek önceden tanıdıkları olsun isterse Facebook’da yeni tanışan biri olsun Facebook’da çok şey koşabildiklerini ama yüz yüze geldiklerinde konuşacak bir şey bulamadıklarına şaşırdıklarını belirtiler. Ayrıca gerçek hayatta samimi olmadıkları, sevmedikleri ve iletişimleri zayıf insanlarla Facebook’da daha samimi olabildikleri ve çok şey paylaştıklarına şaşırdıklarına vurgu yaptıklar.
Facebook’un sahte arkadaşlık alanı olduğunu, insanların güven vermediğini insanların kendini ideal, mükemmel, kusursuz tanıttıkları gibi kariyer sahibi, çok para kazandıkları gibi gerçek dışı bilgilerin çok verildiği görülmektedir.
Aslında Facebook ideal insanından bahsedersek yanılmamış oluruz. Çünkü oluşturulan kişiliklerde kötülük yok. Herkes iyi meziyetli, herkes hoş ve güler yüzlü bir görünüm içinde. Facebook kendi ideal insanını yaratarak, insanların aldatılmasını ve güven duygusunun yitirilmesine neden olmaktadır.
Kötü niyetli/tecavüzcü/sapık/hırsız/abaza kişiler sahte profillerle insanları kandırarak, gerçek hayatta tuzaklarına düşürebilmektedirler. İnsanlar zarar görmektedir.
Facebook ikiyüzlü, sahte kişilikler üretmektedir. Gerçek olmayan bir hayatlar var gösterilebilmektedir. Özgüveni olmayan, hayatta başarısız olmuş, yetersiz bireyler Facebook’da kendilerini insanlara daha farklı tanıtabilmektedirler. Ekran başında da bunlar fark edilmediğinden kullanılan samimi ve gerçekçi dil, birçok insanın yanılmasına neden olmaktadır.
Facebook’un arkadaşlık algısında kişiler arası ilişkilerin laçkalaşmasına, cinselliğin artmasına, güven duygusunun yitirilmesine, sahte kişiliklerin artmasına, samimiyet duygusunun kaybolmasına, aldatmaların artmasında amaçlar yatmaktadır.
Denilebilir dikkatli ve seviyeli kullanılırsa sorun yoktur. Kötü amaçlarla kullanılması durumun genelleşmesi doğru değildir.
Evet farklı amaçlarla kullanan birçok üyenin varlığı inkar edilemez. Ancak iradesi ve bilinci gelişmemiş bir toplumda bunun kontrolü nasıl yapılacaktır. Olgunlaşmamış üyeler, hayata dair bir amacı olmamış ve art niyetli binlerce insanın olduğu bir toplumda Facebook arkadaşlığı ne kadar sağlıklı olabilir ki.
______________
Forum imzanızda TR.GG dışı bir link bulunduramazsınız. Forum imzanızı düzeltiniz..
@agasu06 |
